Wie op dit moment het nieuws leest kan het niet missen. De landbouw in Nederland moet verduurzamen. Doordat de landbouw op dit moment is ingericht op het altijd kunnen voorzien in voedsel zijn er veel kosten aan vooraf gegaan om dit mogelijk te maken. De grote akkers en machines hebben vaak maar 1 gewas staan op grote gebieden, waardoor de leefomgeving voor de flora en fauna kapot gaat. Daarnaast is er door de enorme drang naar productie ook sprake van bodemuitputting en vervuiling door chemicaliën. Dat er verandering moet plaatsvinden is duidelijk, maar hoe dan? Ik neem je mee naar onze reis in Colombia waar één van de lekkerste koffiebonen ter wereld wordt verbouwd en ook nog eens bijzonder duurzaam en ecologisch is.
Colombiaanse koffie
In Colombia wordt de koffie vaak verbouwd in de heuvels. Het is hier vaak de gehele dag zonnig en je kunt er moeilijk met grote machines bijkomen. Toch staat Colombiaanse koffie al jaren in de top van de betere koffiebonen. We zijn zelf naar Salento gegaan om te zien en te leren hoe men daar koffie verbouwd.
Koffieplanten kunnen tussen de 5 en 10 jaar koffiebonen produceren. De tijd (en ook de hoeveelheid bonen) dat een koffieplant kan produceren hangt af van de hoeveelheid zon die de plant krijg (meer zon is meer bonen, maar ook een kortere levensduur), de hoeveelheid water die de planten krijgen (niet teveel, niet te weinig en het liefst gelijkmatig) en de hoeveelheid mineralen in de grond om te groeien. Vanuit een Nederlands perspectief zou je denken, gooi de plantage vol met koffieplanten, sproei er water bij, stop er chemicaliën bij en je kunt iedere 5 jaar rouleren met de hoogste productie in koffiebonen. Waarom hebben de Colombianen dan zoveel bananenbomen tussen de koffiebonen staan?
Tijd voor duurzaam
De koffieboer in Salento vertelde ons dat ze bananenbomen en andere fruit- en notenbomen verbouwen voor meerdere redenen. Allereerst is er de schaduw voor de koffieplanten, maar ook de medewerkers die werken op de plantage. In plaats van werken in de brandende zon is het werk een stuk aangenamer en kunnen ze productiever en met meer plezier werken. Gaat dit dan niet ten koste van de productie? Ja zegt de boer, maar de plant leeft nu 10 jaar, wat de investeringen uitstelt voor nieuwe planten, maar ook de grond heel laat. Door de planten wat schaduw te geven wordt er nog steeds goed geproduceerd, maar blijft de grond voorzien van genoeg mineralen en verbruiken ze niet meer dan dat er natuurlijk bij komt.
Er zijn meer voordelen aan het hebben van bananenbomen. Een bananenboom werkt als natuurlijk irrigatiesysteem in de bergen. Je kunt natuurlijk een sproeisysteem aanleggen en dit onderhouden (wat ook weer kosten met zich meebrengt), maar wat doe je met het overtollige water in het geval van veel regen? Laat Colombia nou net een droog- en regenseizoen hebben waar dit heel belangrijk is. En laat Nederland nou ook net grote tijden van droogte en extreme regen zien. Hoe draagt een bananenboom bij aan dit probleem?
Een bananenboom kan heel veel water opnemen, maar ook weer teruggeven. In tijden van veel regenval neemt de bananenboom extra veel water op, waarna de boom het weer terug stopt in de grond in tijden van droogte. Je hebt op deze manier een natuurlijk irrigatiesysteem dat ook nog eens als opslag kan dienen. Koffiebonen krijgen daardoor op natuurlijke wijze een veel evenwichtigere watertoevoer en groeien / produceren daardoor stabieler. Een extra voordeel is dat de flora en fauna veel stabieler is en er veel meer leven in de natuur is in de omgeving.
Met extra productie kun je toch alles kopen en heb je het alsnog beter geregeld?
Waarom zou je als boer alsnog niet voluit gaan produceren? In Nederland heeft dat veel opgeleverd, dus waarom doe je dat ook niet hier? En dat heeft alles te maken met het wedden op 1 paard. In diverse jaren zijn er in Colombia diverse plagen geweest die complete oogsten hebben doen mislukken. Als je alleen maar koffieplanten hebt kon je soms meerdere jaren geen inkomen hebben. In Nederland hebben we daarvoor chemicaliën die bijdragen aan een stabielere productie, maar dat is niet per se nodig. Door bananenbomen en andere bomen te planten wed je niet meer op 1 paard en heb je in ieder geval meerdere soorten productie waarmee je ook nog in je eigen behoeftes kan voorzien. Mocht er dan een plaag uitbreken, dan heb je nog eten op je bord en kun je doorgaan met verbouwen. Je beschermt jezelf dus op een stabielere manier op tegenslag.
We kunnen op deze manier van landbouw voeren in Colombia veel leren om duurzamer en meer circulair te kunnen verbouwen. Gezien de jaarlijkse voedselverspilling in Nederland hebben we zeker nog wat ruimte over om duurzamer te kunnen verbouwen en daarmee de natuur te besparen.
